Τοπική Αυτοδιοίκηση και Αυτενέργεια

Του Θανάση Πάνου

Από την εποχή των πρώτων βημάτων του homo sapiens το ζώο – άνθρωπος είχε πρόβλημα τροφής – νερού – φωτιάς, αλλά έβρισκε χρόνο να σκαλίσει την σπηλιά- την κοινότητα του- να ζωγραφίσει, να ομορφύνει αισθητικά τον χώρο του. Η έννοια του «αισθητικά ωραίου» τον επηρέαζε, τον ευαισθητοποιούσε για να γίνει επιταχυντικός συντελεστής στην πορεία απελευθέρωσης από τον κλειστό κύκλο των βιοτικών αναγκών που πάντα υπάρχουν. 

 Σήμερα, με τα τραγικά σοκ που υποβάλλεται η ανθρωπότητα, η επιθυμία για ένα ανθρώπινο οικονομικό-κοινωνικό σύστημα και μια πολιτική με ανθρώπινο πρόσωπο, γίνεται το βασικό αίτημα της συμμετοχής των πολιτών στον αστικό κόσμο. Έτσι πολλοί απογοητευμένοι από τον κυνισμό, την βαρβαρότητα, τις δολοπλοκίες , αγωνίζονται να δημιουργήσουν ένα μοντέλο πολιτικής αυτό-ανάπτυξης , τέτοιο που θα απέκλειε κάθε καταπάτηση των δυνάμεων αυτενέργειας των ανθρώπινων πόρων.

Το ερώτημα λοιπόν που προκύπτει είναι με ποιο τρόπο θα συντελεστεί η ανάπτυξη, η πρόοδος μέσα από τις διεθνείς προκλήσεις σε συνδυασμό με την προστασία και δημιουργία της παράδοσης και την διαφύλαξη της τοπικής φυσιογνωμίας μιας περιοχής. Εδώ λοιπόν χρειάζεται η επιστροφή από την οικονομία στον άνθρωπο που είναι και το υποκείμενό της. 

Στόχος της τοπικής αυτοδιοίκησης θα έπρεπε να είναι εκτός της οικονομικής προόδου μέσα από έργα υποδομής και η δημιουργία περισσότερων χώρων όπου οι άνθρωποι θα αισθάνονταν «οικεία» τεχνίτες των σχέσεων τους κύριοι των πράξεων τους και δημιουργοί πνευματικής παράδοσης. Πρώτος όρος είναι η αναγνώριση όχι μόνο των οικονομικών υπό στενή έννοια αλλά και των ψυχο-πνευματικών αναγκών. 

Η φιλοδοξία να κατακτηθούν και πάλι τέτοιοι χώροι βρίσκεται στη βάση της αυτενέργειας και της καλλιέργειας της αντίληψης της συλλογικότητας. Όσο θα μένει όμως η λογική δέσμια της απάθειας και της παραγωγής θα αναπαράγει την ίδια στείρα κατάσταση όπου η συμμετοχή θα ταυτίζεται με την συγκέντρωση ενός φιλοθεάμονος κοινού που παρακολουθεί και χειροκροτεί. Ο μόνος νικητής σε τέτοιες καταστάσεις είναι η πλαδαρότητα και η ελαστικότητα στις σχέσεις της κοινότητας.

Ένα άλλο ειδικότερο πρόβλημα που αφορά την τοπική κοινωνία είναι η μεταφορά-όπως και σε όλους τους τομείς άλλωστε- έτοιμων τεχνοτροπιών και μοντέλων που δεν μπορούν να ωριμάσουν και να βλαστήσουν σε μια περιοχή και δεν έχουν καμία ανταπόκριση στις πραγματικότητες του τόπου. Δυστυχώς στην πράξη οι μεσίστιες λύσεις κυριαρχούν με το διαιωνιζόμενο άλλοθι «λεφτά δεν υπάρχουν». 

Οι ηγεσίες των Δήμων παραμένουν έτσι υποτονικές, από άποψη περιεχομένου και δυνατοτήτων, αν όχι σε όλους, σε πολλούς τομείς και επίπεδα, ώστε τα μηνύματα που προσπαθούν να μεταδώσουν να είναι αντιφατικά, η αβαθή ή χωρίς αντίκρισμα στη νέα πραγματικότητα των παγκοσμιοποιημένων σχέσεων. Η περιοχή μας είναι όμως σε θέση «κλειδί» και οι διοικούντες θα πρέπει να στοχεύουν στη πλήρη αντίληψη της νέας μορφής «Καλλικρατικής αυτοδιοίκησης» με γνώμονα την αντικειμενική κρίση και τον ορθό λόγο που δεν εκτοπίζουν το συναίσθημα. 

Ο εκδημοκρατισμός, η αποκέντρωση, η αυτοδιαχείριση και η θέσπιση μορφών συλλογικής ζωής, είναι προυποθέσεις που θα επιτρέψουν στον πολίτη να συμμετέχει στη διαμόρφωση της ποιότητας ζωής του. 

Πιο ειδικά, οι όροι του σύγχρονου Μάρκετινγκ σχεδιάζονται ώστε να εξυπηρετούν και να ικανοποιούν όχι μόνο τους ποσοτικούς στόχους αλλά και τις ανάγκες των πολιτών, όλων των ομάδων της κοινότητας. Αναλυτικότερα, οι μεταβλητές του Μάρκετινγκ ΜΙΧ περιλαμβάνουν αποφάσεις και ενέργειες όπως, την δημιουργία συγκεκριμένου πλεονεκτήματος των προιόντων της περιοχής έναντι των ανταγωνιστών αλλά και της ψυχολογικής προετοιμασίας του καταναλωτή να αντιμετωπίσει ένα προιόν ως ξεχωριστό προβάλλοντας κάποια στοιχεία του. 

Η εικόνα μιας πόλης-κοινότητας – περιοχής είναι ένα σύνολο λεπτομερειών. Σε αυτή την εικόνα πρέπει να δίνουν έμφαση οι νέες τάσεις της οργάνωσης της τοπικής αυτοδιοίκησης με έμφαση στις λιτές οργανωτικές δομές, στο όραμα της περιοχής και στη σωστή διαχείριση από την πρώτη φορά και όχι με πειραματισμούς με το χρήμα των Δημοτών για έργα βιτρίνας. 

Η απόφαση για το ποιο οικονομικό μοντέλο θα επιλεγεί αλλά και η εφαρμογή του απαιτεί την εκπαίδευση προς την κατεύθυνση και την δημιουργία συστημάτων που εξασφαλίζουν την αρμονία των διεθνών απαιτήσεων της περιοχής. Η πραγματική λειτουργία ομάδων εργαζομένων (κύκλοι ποιότητας) είναι απαραίτητη ώστε σε τακτά χρονικά διαστήματα να συσκέπτονται και να προτείνουν προσαρμογές και βελτιώσεις (πχ υγεία-αθλητισμός-ψυχαγωγία-τουρισμός-γεωργική παραγωγή-περιβάλλον κλπ ). Ο Δήμαρχος , η διεύθυνση, οι Πρόεδροι των τοπικών συμβουλίων σε γενικές γραμμές έχουν και την ευθύνη της ενεργοποίησης για την επίτευξη των στόχων. Αυτό φυσικά δεν σημαίνει μια απλή έκδοση εντολών, αλλά και την αποτελεσματική επικοινωνία μεταξύ των ομάδων όλων των κλιμακίων.

 Οι λειτουργίες αυτές είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με τον προγραμματισμό από την Δημοτική αρχή. Πρέπει όμως να ληφθούν υπόψη και οι σκέψεις και οι ανάγκες των κατοίκων. Ερωτηματολόγια και εξειδικευμένα κοινωνιολογικά τεστ καταγράφουν σήμερα εύκολα την γνώμη, τις σκέψεις αλλά και τις βασικές ανάγκες παιδείας και πολιτισμού των κατοίκων. 

Δυστυχώς όμως στην πράξη ή ιδιωφέλεια και η «αισθητική της ύλης» κυριαρχούν. Αυτό αντανακλάται στην καθημερινότητα απ την λειτουργία των λαικών αγορών, την είσοδο-έξοδο των (...) πόλεων, το πρόβλημα στάθμευσης, το μεγάλο πρόβλημα διάβρωσης των ακτών, το απαράδεκτο θέαμα ζώων δηλητηριασμένων από φόλες, αλλά και στη κάθε λογής τσιμεντοποίηση της ζωής. Η εικόνα και η ανάπτυξη της περιοχής εξαρτάται από την ύπαρξη και αυτών των «λεπτομερειών». 
 

Η υποβάθμιση της λεπτομέρειας Πολιτισμός αντανακλάται και στην τουριστική ανάπτυξη άρα και στην οικονομία και την ποιότητα ζωής. Έχει τονιστεί πολλές φορές και από όλες τις κατευθύνσεις ότι στόχος του Πνευματικού κέντρου της κάθε περιοχής πρέπει να είναι η παροχή πολιτιστικής παιδείας και μόρφωσης. Αυτός είναι και ο βασικός στόχος του Ανθρώπου. Να μορφωθεί, να αποκτήσει μόρφωση, γιατί πριν είναι άμορφος, δηλαδή χωρίς μορφή. 

Η έξοδος από την κρίση που μας περιβάλλει πρέπει να αναζητηθεί ταυτόχρονα σε λιγότερη εκ των «άνω» καθοδήγηση , που κινείται στον άξονα της τουριστικής ανάπτυξης, της ποσότητας και σε περισσότερες ανταλλαγές που δεν θα υπαγορεύονται ούτε από την διοίκηση, ούτε από το χειροκρότημα των θεαμάτων, αλλά θα βασίζονται σε δίκτυα αμοιβαίας εθελοντικής συνεργασίας, αυτό-οργανωμένης πάνω στην αντίληψη της συλλογικότητας.

Ελπίζοντας πάντα στην υπέρβαση της πολιτικής αντιπαράθεσης στο χώρο της τοπικής μας κοινωνίας δεν πρέπει να λησμονούμε ότι όταν μιλάμε για ανάπτυξη αναφερόμαστε στο επίπεδο δημιουργίας πολιτιστικής παιδείας και αποκατάσταση της συμμετοχής στα κοινά.

Πηγή