Η Αθηνά στο Πάνθεον της Νικόπολης

Επιμέλεια: Χριστίνα Μερκούρη, προϊσταμένη ΛΓ΄ ΕΠΚΑ.

Σενάριο-Σκηνοθεσία: Σταυρούλα Πούλου, αρχαιολόγος-Σχεδιάστρια ψηφιακών εφαρμογών.

Ένα φυσικού μεγέθους άγαλμα της θεάς Αθηνάς επέλεξαν να παρουσιάσουν η ΛΓ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων και το Αρχαιολογικό Μουσείο Νικόπολης ως «Αντικείμενο του Μήνα», στην ενότητα που έχει εγκαινιάσει το Αρχαιολογικό Μουσείο Νικόπολης στη σελίδα του στο facebook. Κάθε μήνα, με αφορμή ένα αντικείμενο από τη μόνιμη έκθεση του Μουσείου, σε ένα βίντεο ξετυλίγονται ιστορίες από τη Νικόπολη και τους πρωταγωνιστές της.

«Στη Νικόπολη θεότητες του ελληνικού Δωδεκάθεου και του ρωμαϊκού Πανθέου, ανατολικές θεότητες αλλά και θεοποιημένοι αυτοκράτορες και αυτοκράτειρες συνθέτουν ένα αμάλγαμα λατρειών. Οι κάτοικοι των γειτονικών πόλεων, όπως της Κασσώπης και της Αμβρακίας, που εξαναγκάστηκαν από τον Οκταβιανό να μετοικήσουν στη Νικόπολη και οι Ρωμαίοι έποικοι φέρνουν μαζί τους τις πατρογονικές λατρείες, ενώ παράλληλα η νέα πολιτική εξουσία, στην απόπειρα εδραίωσης της ισχύος της, αναβιώνει παλαιότερες και θεσπίζει νέες λατρείες», αναφέρεται στο κείμενο της παρουσίασης του εκθέματος.

«Κυρίαρχη θέση μεταξύ των λατρευτικών θεοτήτων κατέχουν ο Απόλλωνας και η Ακτιάδα, η λατρεία των οποίων προϋπήρχε στις παραθαλάσσιες ακαρνανικές πόλεις. Άλλωστε, ο Απόλλωνας θεωρήθηκε βασικός αρωγός, μαζί με τον Ποσειδώνα και τον Άρη, στη νίκη του Οκταβιανού στο Άκτιο. Στο Πάνθεον της πόλης ξεχωριστή θέση κατέχουν η Αθηνά και η Αφροδίτη, όπως επιβεβαιώνεται από τα σημαντικά γλυπτά που έχουν βρεθεί στις ανασκαφές, όπως το μαρμάρινο άγαλμα της θεάς Αθηνάς, ελλιπές ως προς το δεξί χέρι.

»Πρόκειται για φυσικού μεγέθους άγαλμα της θεάς Αθηνάς, η οποία εικονίζεται κατ’ ενώπιον, με το κεφάλι στραμμένο προς τα αριστερά και επάνω. Η κρανοφόρος θεά φορά σανδάλια και είναι ντυμένη με πέπλο, ιμάτιο και αιγίδα, η παρυφή της οποίας κοσμείται με τρία φίδια, πλαστικά αποδοσμένα με μεγάλες φθορές στη μπροστινή πλευρά, και άλλα τρία στην πίσω πλευρά. Το δεξί πόδι πατά με ολόκληρο το πέλμα επάνω στη συμφυή, ωοειδή πλίνθο έδρασης και κρύβεται πίσω από τις έντονες κάθετες πτυχώσεις του ενδύματος, ενώ το αριστερό κάμπτεται στο γόνατο και διαγράφεται καθαρά κάτω από τον πέπλο. Το αριστερό, λυγισμένο στον αγκώνα, χέρι της μορφής ακουμπά στην αριστερή λαγόνα.

»Η Αθηνά φορά κράνος κορινθιακού τύπου, το οποίο καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος της κεφαλής. Τα μαλλιά της ξεπροβάλλουν κάτω από το κράνος και αποδίδονται ανάγλυφα στην μπροστινή όψη σε πυκνούς κυματισμούς, που καλύπτουν τα αυτιά, εκτός των λοβών, και πιο σχηματοποιημένα στην πίσω.

»Το ωοειδές, λεπτό και με μαλακά περιγράμματα πρόσωπο καταλήγει σε μικρό στρογγυλό πηγούνι, που προβάλλει ελαφρά. Το λείο μέτωπο, με τις πλατιές παρειές, δημιουργεί ένα έντονα ιδεαλιστικό χαρακτήρα στο πρόσωπο. Τα μάτια αποδίδονται αμυγδαλωτά με αρκετά πλατύ το επάνω βλέφαρο, το οποίο τονίζεται πλαστικά, ενώ τα ευθύγραμμα φρύδια κάμπτονται ελαφρά προς τους κροτάφους. Στο μικρό στόμα, με τα λεπτά αλλά σαρκώδη χείλη, χωρισμένα μεταξύ τους με βαθιά αυλάκωση, το επάνω χείλος προβάλλει προς τα έξω, ενώ τα άκρα της στοματικής σχισμής δηλώνονται με τη χρήση του τρυπανιού.

»Τα χρονολογικά παράλληλα, κυρίως όσον αφορά στην απόδοση των πτυχώσεων του ενδύματος, των χαρακτηριστικών έκφρασης του προσώπου και στη χρήση τρυπανιού, εντάσσουν το άγαλμα στην εποχή του Αδριανού ή στην πρώιμη περίοδο των Αντωνίνων».

ΠΗΓΗ