ΚΑΛΑΜΑΡΙΑ Το «Κοινό» είναι κάτι παραπάνω από ένα εναλλακτικό νόμισμα – εδώ κι έναν χρόνο έχει γίνει τρόπος ζωής των κατοίκων της Καλαμαριάς. Μπορεί να έχασαν τη γη κάτω από τα πόδια τους, αλλά δεν έχασαν το κουράγιο και την ευρηματικότητά τους. Κι απαντούν στην κρίση μ” ένα Κοινωνικό Νόμισμα, ένα Αγροτικό Παντοπωλείο, ένα Ταμείο Αλληλοβοήθειας και μια Ανοιχτή Αγορά

Της Ντίνας Δασκαλοπούλου

Το Κοινό είναι η καινούργια τρέλα της Καλαμαριάς. Κάτι πολύ παραπάνω από ένα εναλλακτικό νόμισμα, το Κοινό εδώ κι έναν χρόνο έχει γίνει τρόπος ζωής των κατοίκων αυτού του μεγάλου δήμου της Θεσσαλονίκης. Εκατόν είκοσι χιλιάδες άνθρωποι ζουν σ” αυτή την άλλοτε καλής οικονομικής επιφάνειας περιοχή που, όπως όλη η συμπρωτεύουσα, δοκιμάζεται σκληρά από την κρίση: ανεργία, λουκέτα, μετανάστευση έχουν γίνει πια η καθημερινότητα των άλλοτε ξένοιαστων κατοίκων. Όμως, μπορεί όπως όλοι μας να έχασαν τη γη κάτω από τα πόδια τους, αλλά δεν έχασαν το κουράγιο και την ευρηματικότητά τους. Κι απαντούν στην κρίση μ” ένα Κοινωνικό Νόμισμα, ένα Αγροτικό Παντοπωλείο, ένα Ταμείο Αλληλοβοήθειας και μια Ανοιχτή Αγορά.

Συναντηθήκαμε με την Ελένη Παπαθεοδοσίου και τον Μιχάλη Παναγιωτίδη στα γραφεία της Κίνησης Πολιτών: πορτ μπεμπέ, βιβλία, σιντί, ρούχα, όλα καθαρά και τακτοποιημένα γύρω μας, συνθέτουν το σκηνικό των γραφείων μιας δημοτικής παράταξης που σταδιακά μετατράπηκε σε τοπικό κίνημα. «Είχαμε δημιουργήσει την παράταξη που βασιζόταν στη στήριξη του ΣΥΡΙΖΑ, της ΔΗΜΑΡ και των Οικολόγων. Δεν μας αρκούσε όμως το να κατεβαίνουμε στις εκλογές, θέλαμε να παρέμβουμε ενεργά στη ζωή της πόλης εν μέσω κρίσης.

Aνταλλακτικό παζάρι

Ετσι, πριν από ενάμιση χρόνο, δημιουργήσαμε το πρώτο ανταλλακτικό παζάρι», ξετυλίγει το νήμα ο Μιχάλης. Τα πρώτα πράγματα που αντάλλαξαν τα έφεραν οι ίδιοι από τα σπίτια τους κι επέμεναν πολύ να μην χαρίζει κανείς σε κανέναν: «Κάθε μας κίνηση έχει πολιτικό φορτίο. Δεν μας αφορά αν ο ένας θα φέρει ένα μολύβι και θα το ανταλλάξει μ” ένα πλυντήριο. Αυτό που μας νοιάζει είναι κανείς να μην μπαίνει στη θέση του ευεργέτη ή του ευεργετούμενου», λέει η Ελένη.

Το ανταλλακτικό παζάρι πήγε καλά κι έδωσε στην ομάδα τη δύναμη να υλοποιήσει ένα παλιότερο σχέδιο: να φτιάξει στα πρότυπα του Βόλου (ΤΕΜ) ένα εναλλακτικό νόμισμα. Είχαν αποπειραθεί και 5 χρόνια νωρίτερα να το καθιερώσουν. «Φάνταζε όμορφο, αλλά περιττό. Μετά ήρθε η ανάγκη», όπως λέει η Ελένη. Τον Ιανουάριο του 2012 πραγματοποιήθηκε η ιδρυτική συνέλευση του Κοινό, αποφάσισαν τον κανονισμό κι εξέλεξαν την συντονιστική του ομάδα.

Αυτή η φαντασιακή ανταλλακτική μονάδα αντιπροσωπεύει αξία αντικειμένων ή υπηρεσιών. Κάθε μέλος δημοσιεύει στην ιστοσελίδα του νομίσματος αγγελίες ζήτησης ή προσφοράς τις οποίες κοστολογεί σε Κοινό (1 Κοινό = 1 ευρώ). Συγκεντρώνει έτσι μονάδες από υπηρεσίες ή προϊόντα που προσέφερε και τα ανταλλάσσει με άλλα. Αυτή τη στιγμή το νόμισμα έχει 250 ενεργά μέλη: από καθηγητές, λογιστές και νομικούς μέχρι υδραυλικούς, μελισσοκόμους και αγρότες.

Παράλληλα, στην Καλαμαριά λειτουργεί Αγροτικό Παντοπωλείο με απευθείας διάθεση προϊόντων από τους παραγωγούς στους καταναλωτές. «Γίνεται κάθε εβδομάδα στην παραλία της Αρετσούς. Είναι αυτοδιαχειριζόμενο και η συντονιστική του επιτροπή αλλάζει κάθε 6μηνο για να εξασφαλίσουμε διαφάνεια, ενεργό συμμετοχή όλων και να φύγουμε από τη λογική της ανάθεσης» μας λέει η Ελένη. «Στην αρχή οι παραγωγοί δεν καταλάβαιναν ότι αυτή η κίνηση δεν είναι ευκαιριακή, αλλά έχει προοπτική και βιωσιμότητα.

Φτηνά και ποιοτικά

Αυτή τη στιγμή, το Αγροτικό Παντοπωλείο έχει 600 μέλη και η τάση είναι αυξητική. Εκτός του ότι εξασφαλίζει φτηνά και ποιοτικά προϊόντα για τους καταναλωτές και μια δίκαιη αμοιβή για τους παραγωγούς, προτείνει έναν άλλο τρόπο να βιώνουμε την πόλη μας και τη μεταξύ μας σχέση».

Τώρα οι Καλαμαριώτες προχωρούν στη δημιουργία Ταμείου Αλληλοβοήθειας, όπου καταγράφουν υπηρεσίες και διαθεσιμότητες που ο ένας πολίτης μπορεί να προσφέρει στον άλλο σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης: αν π.χ. αρρωστήσει το παιδί σου, μπαίνεις στη βάση δεδομένων και βρίσκεις παιδίατρο για να έρθει στη μέση της νύχτας κι έναν γείτονα που θα αναλάβει τη φύλαξή του την επομένη που εσύ θα πρέπει να πας για δουλειά. Σε αντάλλαγμα, προσφέρεις κι εσύ χρόνο και βοήθεια όταν ζορίζεται ο γείτονάς σου γιατί πρέπει π.χ. να φύγει ταξίδι για δουλειές. Ταυτόχρονα, οργανώνουν Εργαστήρια Αυτάρκειας, όπου εκπαιδεύονται στο να φτιάχνουν με τα χέρια τους και οικολογικά από σαπούνια μέχρι κασκόλ.

«Είναι ένας άλλος τρόπος να ζεις» μάς λέει ο Μιχάλης. «Δεν είναι τυχαίο που τέτοιου είδους εργαστήρια ή εναλλακτικά νομίσματα λειτουργούν σε χώρες που δεν τα έχουν ανάγκη λόγω κρίσης, π.χ. στον Καναδά ή στην Αυστραλία. Κι όταν δοκιμάσεις αυτόν τον τρόπο, που είναι δημιουργικός, ελεύθερος κι αλληλέγγυος, δεν γυρίζεις πίσω».