ΑΧΕΡΩΝΤΑΣ... Ο ΑΓΕΡΑΣΤΟΣ ΠΟΤΑΜΟΣ

Η διαδρομή του στην ιστορία του νοερή, η πορεία του ανάμεσα στα βουνά όνειδος για τα ψηλά τα δέντρα που μόνο κοιτούν και δεν αγγίζουν. Ο Αχέρωντας, όντας ένας γνήσιος ηπειρώτικος υδάτινος κόσμος μικραίνει και τεντώνεται, κρύβεται και φανερώνεται σε όλη τη διαδρομή των 68km που διανύει από τις πρώτες πηγές του από την πίσω μεριά των βουνών της Δωδώνης από το Νομό Ιωαννίνων. Το δεύτερο μέρος των πηγών έρχεται από τα βουνά του Σουλίου, που διανύει σε τρεις νομούς της Ηπείρου (Πρεβέζης, Ιωαννίνων, Θεσπρωτίας) και καταλήγει στο Ιόνιο πέλαγος, στην παραλία Αμμουδιά. Το τρίτο μέρος των πηγών του είναι στη Γλυκή, χωριό 5χλμ από το Καναλάκι, στη στροφή του Μεσοπόταμου από τον κεντρικό δρόμο Ηγουμενίτσας – Πρέβεζας, από όπου το ποτάμι περνά από ένα στενό φαράγγι που σχηματίζουν τα βουνά της Παραμυθιάς και του Σουλίου( "Στενά του Αχέροντα"). Ο ποταμός έχει δύο παραπόταμους…τον Κωκυτό, ο οποίος σημαίνει το θρήνο και πηγάζει από τη Παραμυθιά (Παρηγοριά στα αρχαία ελληνικά) και τα νερά του ποταμού Πυριφλεγέθοντα.

Η άλλη του ονομασία είναι Μαυροπόταμος, γιατί σύμφωνα με την μυθολογία οι Τιτάνες για να ξεδιψάσουν ήπιαν νερό από το ποτάμι και ο Δίας από τον θυμό του μαύρισε τα νερά του. Στη ραψωδία της Οδύσσειας, στη Νέκεια,- ραψωδία των Νεκρών - ο Οδυσσέας, μετά το νησί της Κύρκης, επισκέπτεται τον Αχέρωντα, προκειμένου να βρει τη ψυχή του μάντη Τειρεσία ώστε να βρει το δρόμο της επιστροφής στη πατρίδα του.

Ο Αχέρωντας είναι από τα πιο σημαντικά ποτάμια για τους αρχαίους Έλληνες, καθώς τον θεωρούσαν τον ποταμό των ψυχών. Ο περίφημος χάροντας, ο βαρκάρης, μετέφερε τις ψυχές των νεκρών διαμέσου του ποταμού στη Λίμνη Αχερουσία. Στη περιοχή στις εκβολές, αριστερά και δεξιά του ποταμού βρισκόταν η Αρχαία Λίμνη Αχερουσία με το μόνο που να απομένει τώρα να είναι δύο έλη. Το ένα έλος φαίνεται αριστερά του δρόμου προς τη Πάργα (στη στροφή του δρόμου, 5χλμ πριν φτάσετε στην πόλη) και το άλλο από την άλλη μεριά του ποταμού κοντά στη Βαλανιδοράχη.

Σε αρκετά τμήματα του ποταμού, όπου τα νερά του είναι ομαλά, σχηματίζονται μικρές λίμνες και νερόλακκοι, ενώ σε άλλες πλευρές ο ποταμός κυλά ορμητικά μέσα από κατακόρυφους και ψηλούς βράχους που το ύψος τους ξεπερνά τα 100 μέτρα.

Στο ποτάμι υπάρχουν κάποιες φωλιές από αηδόνια (αηδονοφωλιές) που μοιάζουν σαν λευκές μπάλες και κρέμονται στα κλαδιά των δέντρων και φτιάχνονται από το λουλούδι της ιτιάς ( σακουλοπαπαδίτσα). Μπλε πεταλούδες( οι αρσενικές) – λιβελούλες και πράσινες (οι θηλυκές), νεροχελώνες, νερόφιδα, αλκυόνες, ερωδιούς, χέλια, κεφαλόπουλα, νερόκοτες, αργυροτσικνάδες συνθέτουν την εικόνα ενός επίγειου παραδείσου. Στις βραχώδεις πλαγιές των Στενών φωλιάζουν πολλά είδη αρπακτικών πουλιών, όπως γερακίνες, ξεφτέρια, βραχοκιρκίνεζα, ασπροπάρηδες και φιδαετοί, ενώ στην ευρύτερη περιοχή συχνά συναντάμε όρνια, πετρίτες, σπιζαετούς και χρυσαετούς. Λύκοι και αγριογούρουνα, αναζητούν τροφή και καταφύγιο στις δασωμένες πλαγιές του φαραγγιού, ενώ αλεπούδες, οί ασβοί, τα κουνάβια, οι νυφίτσες, οι αγριόγατες, οι δασοποντικοί έχουν τη δική τους έδρα σε αυτό το πριγκιπάτο.

Στα νερά του Αχέροντα αναπαράγονται περισσότερα από εννέα είδη ψαριών, ένα από τα οποία είναι ο αχερωνογοβιός, ενδημικό είδος του Αχέροντα, ενώ συναντάμε ακόμη και τη βίδρα, ένα σπάνιο υδρόβιο θηλαστικό που ζει σε καθαρά νερά, καθιστώντας το ψάρεμα απαγορευτικό τουλάχιστον για όσους επισκέπτονται το μέρος.

Τη χλωρίδα των Στενών συνθέτουν ασφάκες, σπάρτα, λαδανιές, φτέρες, πλατάνια, ιτιές, αριές και άλλα 180 είδη φυτών και δένδρων. Ανάμεσά τους υπάρχουν και πολλά σπάνια, όπως η μόλτκια η πετρώδης, η σκαβιόζα η ηπειρωτική, η σκουτελλάρια η λειμώνιος και αρκετά είδη που φύονται αποκλειστικά στην Ελλάδα, όπως τα Cerastium brachypelatum ssp. pindigenum και Crepis hellenica ssp. hellenica.

Διαδρομές:
1) Γλυκή- Σούλι
Η πεζοπορία διαρκεί 1,30-2 ώρες. Η διαδρομή ξεκινά έξω από το χωριό Γλυκή, από τη θέση "Σκάλα της Τζαβέλαινας". Αρχικά κινείται στο ίδιο μονοπάτι με αυτό της διαδρομής Τρίκαστρο-Γλυκή και μέχρι τη διασταύρωση. Από εκεί, το μονοπάτι δεξιά οδηγεί στο Τρίκαστρο, ενώ η διαδρομή συνεχίζεται στο αριστερό μονοπάτι, που οδηγεί στη Σαμονίβα (οροπέδιο Σουλίου).Δέκα λεπτά μετά τη διασταύρωση, το μονοπάτι περνά από δύο γέφυρες, στο σημείο που ενώνεται ο Αχέροντας με το Τσαγκαριώτικο ρέμα. Η δεύτερη γέφυρα είναι παραδοσιακή τοξωτή πέτρινη, γνωστή με το όνομα Ντάλα. Το σημείο αυτό είναι από τα ωραιότερα του φαραγγιού. Κατά μήκος του ποταμού υπάρχουν μεγάλα πλατάνια, ενώ διασώζονται και τα ερείπια ενός παλιού νερόμυλου. Καθώς το μονοπάτι ανηφορίζει προς το οροπέδιο, η παρόχθια βλάστηση παραχωρεί τη θέση της σε ασφάκες, πουρνάρια και άλλα είδη μεσογειακών θαμνότοπων. Σε αρκετά σημεία υπάρχει χαμηλή βλάστηση με ρίγανη, θυμάρι και ασφάκα. Η δενδρώδης βλάστηση είναι αραιή, αποτελούμενη από φιλλύκια και βελανιδιές. Μόνο σε ένα σημείο της διαδρομής προς το τέλος της, 15 λεπτά πριν από τη Σαμονίβα, το μονοπάτι περνά μέσα από πυκνό δάσος με πλατάνια, φιλλύκια και αριές. Το μονοπάτι καταλήγει στο χωριό Σαμονίβα, το πρώτο από τα Σουλιοτοχώρια. Το τοπίο γύρω από τα χωριά του Σουλίου δεν παρουσιάζει βλάστηση. Μπορεί κανείς να παρατηρήσει σποραδικά ορισμένα φρύγανα. Η συγκεκριμένη διαδρομή μπορεί να πραγματοποιηθεί και αντίστροφα. Στο Σούλι μπορεί κανείς να φτάσει ακολουθώντας με αυτοκίνητο τον επαρχιακό δρόμο Γλυκής-Σουλίου (περίπου 30 λεπτά) και, αφού επισκεφθεί τα ιστορικά αξιοθέατα της περιοχής, μπορεί να ξεκινήσει την πεζοπορία από τη Σαμονίβα προς τη Γλυκή. Σε μικρή απόσταση από τη Σαμονίβα βρίσκεται το κάστρο της Κιάφας, από όπου οι Σουλιώτες έλεγχαν τα περάσματα προς τα χωριά τους. Ιστορικό ενδιαφέρον στο οροπέδιο του Σουλίου παρουσιάζουν το μοναστήρι στο Κούγκι, τα αναπαλαιωμένα σπίτια οπλαρχηγών του 1821, όπως του Τζαβέλα και του Μπότσαρη, και τα παραδοσιακά πηγάδια του οροπεδίου.

2) Περίπτερο Πληροφόρησης Γλυκής - Σκάλα Τζαβέλαινας-Σπηλιά του Δράκου
Μια διαδρομή κατάλληλη για μικρούς περιπάτους είναι αυτή από το Κέντρο Πληροφόρησης της Γλυκής έως τη Σκάλα της Τζαβέλαινας. Από εκεί ένα μονοπάτι κατηφορίζει την πλαγιά που είναι καλυμμένη από πλούσια θαμνώδη βλάστηση, μέχρι την όχθη του ποταμού. Περνώντας μέσα από τα ρηχά νερά, βρίσκουμε στην απέναντι όχθη τη Σπηλιά του Δράκου (ή αλλιώς Σπηλιά του Στοιχειού).Πρόκειται για μια σπηλιά από την οποία αναβρύζουν πηγές που τροφοδοτούν τον Αχέροντα. Στη συνέχεια, επιστρέφει κανείς στο Κέντρο Πληροφόρησης της Γλυκής με δεκάλεπτη πεζοπορία κατά μήκος της όχθης του ποταμού, μέσα από δάσος με πλατάνια, αναρριχώμενα και φτέρες.

3) Σκάλα Τζαβέλαινας - Γέφυρα Ντάλα
Η γέφυρα Ντάλα απέχει περίπου μισή ώρα από τη Σκάλα Τζαβέλαινας. Είναι ένα εύκολο τμήμα της διαδρομής που προσφέρει στους επισκέπτες πολύ όμορφες εικόνες από το φαράγγι, καθώς το δάσος με αριές και φιλλύκια διαδέχεται την πλούσια θαμνώδη βλάστηση.
Η διαδρομή αυτή μπορεί να γίνει εύκολα και μέσα από το νερό, αλλά μόνο κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών.

4) Τρίκαστρο – Γλυκή
Στo χωριό Τρίκαστρο μπορεί να φτάσει κανείς οδικώς με δύο τρόπους:
Από τα Ιωάννινα, νότια, ακολουθώντας το δρόμο που περνά από τα χωριά Δερβίζανα και Σερζιανά και από την Πρέβεζα, με βορειοανατολική κατεύθυνση, περνώντας από τα χωριά Λούρος και Βρυσούλα. Η διαδρομή έχει μήκος περίπου 10χμ. και η πεζοπορία διαρκεί 4-4,30 ώρες, αν ακολουθήσει κανείς το μονοπάτι, αλλά σχεδόν διπλάσιο χρόνο (6-8 ώρες), αν αποφασίσει να ακολουθήσει τη διαδρομή μέσα από την κοίτη του ποταμού. Η τελευταία πραγματοποιείται μόνο τους καλοκαιρινούς μήνες, γιατί το χειμώνα τα νερά του ποταμού είναι πολύ ορμητικά και επικίνδυνα. Η διαδρομή Τρίκαστρο-Γλυκή διασχίζει τα Στενά του Αχέροντα σε όλο το μήκος τους. Το μονοπάτι ξεκινά λίγο έξω από το χωριό Τρίκαστρο και ακολουθεί πορεία παράλληλη με το ποτάμι με τις κατάλληλες διαμορφώσεις (σκαλοπάτια και προστατευτικά κιγκλιδώματα) για το πέρασμα των δύσκολων σημείων. Το μεγαλύτερο μέρος του μονοπατιού περνά μέσα από δάσος με φιλλύκια και αριές. Αναρριχητικά φυτά (κλιματσίδες και κισσοί) καλύπτουν τους κορμούς των δένδρων, ενώ κυκλάμινα, ίριδες, ανεμώνες, νάρκισσοι αλλά και φτέρες, ασφάκες και σκυλοκρέμμυδες αναπτύσσονται στον υπόροφο. Ψηλότερα στις πλαγιές φύονται φράξοι, γαύροι, οστριές και βελανιδιές.Σε απόσταση μιας ώρας από το ξεκίνημα, σε ένα σημείο όπου το μονοπάτι περνά κοντά στην κοίτη του ποταμού, υπάρχει και η μοναδική πηγή του φαραγγιού με πόσιμο νερό. Επειτα από πεζοπορία 2,30 περίπου ωρών, υπάρχει διασταύρωση (δεξιά, το μονοπάτι οδηγεί στη γέφυρα Ντάλα και από εκεί στο οροπέδιο του Σουλίου). Συνεχίζοντας ευθεία, φτάνουμε στη Σκάλα Τζαβέλαινας, μια τοποθεσία με εντυπωσιακή θέα που αποτελεί και το τέρμα του μονοπατιού. Κατά την τελευταία μισή ώρα της πεζοπορίας, η διαδρομή για τη Σκάλα της Τζαβέλαινας περνά μέσα από πλούσια θαμνώδη βλάστηση με μεγάλη ποικιλία ειδών, όπως κουμαριές, κοκκορεβιθιές, αγριελιές και λαδανιές. Στις όχθες του ποταμού υπάρχει ιδιαίτερα ανεπτυγμένη παραποτάμια δενδρώδης βλάστηση, όπου κυριαρχούν τα πλατάνια, καθώς και διάσπαρτες συστάδες με ιτιές.

5) Δέλτα ποταμού
Στο Δέλτα του ποταμού Αχέροντα δεν υπάρχουν χαραγμένες πεζοπορικές διαδρομές. Έχοντας όμως κανείς αφετηρία το Κέντρο Πληροφόρησης στην Αμμουδιά, μπορεί να πραγματοποιήσει περιπάτους (διάρκειας μισής έως μιας ώρας) στην ευρύτερη περιοχή και σε θέσεις κατάλληλες, από όπου μπορεί να παρατηρήσει την υγροτοπική βλάστηση και την πανίδα του τόπου. Οι επισκέπτες έχουν τη δυνατότητα να πάρουν από το Κέντρο Πληροφόρησης στην Αμμουδιά όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για το πώς πρέπει να κινηθούν με ασφάλεια στον υγρότοπο, χωρίς να προκαλέσουν καταστροφή στο φυσικό περιβάλλον.
Η προσιτή πλωτή διαδρομή είναι γύρω στα 3km καθώς τα κούτσουρα και το βάθος του ποταμού από ένα σημείο και μετά μειώνεται στους 60 πόντους και κάνει αδύνατη την προσέγγιση με σκάφος.

Άλλες διαδρομές:
• Αμμουδιά-Νεκρομαντείο
Η διαδρομή που ακολουθείται από τους επισκέπτες όλο και περισσότερο τα τελευταία χρόνια είναι αυτή με καραβάκι, από την Αμμουδιά στο χωριό Μεσοπόταμο. Από το χωριό Μεσοπόταμος ξεκινά ένα ελαφρά ανηφορικό διαμορφωμένο μονοπάτι, μήκους δύο χμ., που καταλήγει στην είσοδο του Νεκρομαντείου. Η διαδρομή στο ποτάμι μέχρι το Μεσοπόταμο είναι ιδιαίτερα όμορφη, καθώς η πλούσια παρόχθια βλάστηση με ιτιές, λεύκες και σκλήθρα σχηματίζει κατά τόπους γαλαρίες πάνω από τα νερά του ποταμού. Πλήθος πουλιών κινούνται μέσα στους καλαμώνες ή φωλιάζουν στα δένδρα. Αξιοσημείωτες είναι οι περίτεχνες φωλιές της σακουλοπαπαδίτσας που κρέμονται από τα κλαδιά των δένδρων.

• Αμμουδιά-Αγία Ελένη (Ελος Βαλανιδοράχης)
Από την Αμμουδιά, περνώντας στην απέναντι όχθη του Αχέροντα, κοντά σε ένα μικρό λόφο στην ακτή, υπάρχει το εκκλησάκι της Αγίας Ελένης. Η διαδρομή έως εκεί είναι σύντομη, αλλά από το λόφο μπορεί κανείς να απολαύσει την πανοραμική θέα όλης της πεδιάδας του Δέλτα και ιδιαίτερα του έλους της Βαλανιδοράχης.

• Όρμος του Οδυσσέα…
Ο όρμος του Οδυσσέα βρίσκεται ανατολικά της Αμμουδιάς και μπορεί κανείς να τον επισκεφθεί με καραβάκι ή οδικώς. Πρόκειται για ένα μικρό όρμο με αμμώδη παραλία και θίνες, που περικλείονται από ένα πλούσιο δάσος χαλεπίου πεύκης. Κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, ο όρμος του Οδυσσέα προσελκύει πολλούς επισκέπτες, όπως άλλωστε και οι άλλες παραλίες της περιοχής.

http://walking-greece.ana-mpa.gr/articleview2.php?id=1614